Publikacja w czasopismach Open Access jest niemal identyczna z wydawaniem artykułów w modelu tradycyjnym. Główne różnice dotyczą procedury recenzowania, która może przebiegać również w modelu otwartym, oraz wymogu uiszczenia opłat za proces publikacyjny.
W związku z bardzo długim procesem przekształcania tradycyjnych czasopism na model otwartego dostępu, autorzy zachęcani są do wybierania w pierwszej kolejności tytułów, które są w pełni otwarte (nie hybrydowe) i nie pobierają opłat (APC), zachowując przy tym wysoką jakość swojej pracy. Takie czasopisma nazywane są diamentowymi lub platynowymi.
Diamentowa droga, choć wydaje się najbardziej etyczna i zgodna z założeniami otwartej nauki, boryka się z wieloma problemami, które dotyczą m.in. ewaluacji i prestiżu.
Czasopisma diamentowe korzystają z różnych modeli biznesowych, ponieważ nie ma jednego uniwersalnego modelu, który sprawdziłby się w każdym przypadku. Warto sprawdzić, czy istnieją specjalne programy (krajowe, instytucjonalne) i fundusze na pokrycie opłat wydawniczych lub kosztów prowadzenia czasopisma. Niektóre bezpłatne czasopisma z otwartym dostępem otrzymują bezpośrednie lub pośrednie dotacje od instytucji, niektóre uzyskują dochód z reklam, usług pomocniczych, składek członkowskich (konsorcja), darowizn, drukowania wersji papierowych lub sprzedaży edycji premium (dodatkowe funkcjonalności wersji elektronicznej).
Jak znaleźć diamentowe/platynowe czasopismo?
DOAJ (ang. The Directory of Open Access Journals) indeksuje diamentowe/platynowe czasopisma publikujące w otwartym dostępie. Wybierz interesujące Cię czasopismo i sprawdź, czy obowiązują w nim opłaty za publikację (ang. no publication fees). Możesz również skorzystać z narzędzia Think. Check. Submit.
Dobrym pomysłem jest współpraca przy pisaniu z pracownikiem naukowym, którego wydawnictwo instytucjonalne prowadzi czasopisma z Open Access – w przypadku złotego otwartego dostępu opłaty są często znoszone dla współautorów. Wydawcy często zgadzają się na podział opłat między instytucje. Trzeba tylko wcześniej o to poprosić i uzgodnić to ze współautorem.
Źródła / Dodatkowe materiały:
- Open Access Publishing. (2023, October 2). Foster facilitate open science training for European Research
- Sharing preprints. (2023, October 2). Foster Facilitate Open Science Training for European Research
- Ševkušić, Milica, Nježić, Irena. (2023) Open access publishing: training approaches: the EIFL open science train-the-trainer bootcamp. OpenPlato
Programy publikowania otwartego
Open access
Prawo autorskie
Należy pamiętać o podaniu do opublikowania, przy zgłaszaniu pracy swojego numeru ORCID oraz prawidłowej afiliacji.