Ustawa O prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. wraz z późniejszymi zmianami.
Przedmiot i podmiot prawa autorskiego
Przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, czyli „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia” (art. 1 ust. 1).
Ustawa wyróżnia
– utwór opublikowany – to taki „utwór, który za zezwoleniem twórcy został zwielokrotniony i którego egzemplarze zostały udostępnione publicznie” (art. 6 ust. 1 pkt. 1),
– utwór rozpowszechniony – to ten, „który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie” (art. 6 ust. 1 pkt. 3).
Podmiotem prawa autorskiego jest twórca utworu – przepisy mówią, że „prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej” (art. 8 ust. 1).
Typy praw autorskich
– autorskie prawa osobiste, które „chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem” (art. 16) – prawa niezbywalne i nieograniczone w czasie, tzn. autor nigdy nie może zrzec się swojego autorstwa,
– autorskie prawa majątkowe – „twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu” (art. 17), są to prawa: zbywalne, tj. twórca może przenieść część swoich praw majątkowych na inną osobę lub instytucję, ograniczone do 70 lat od śmierci autora, w związku z tym dziedziczne.
Dozwolony użytek
Zgodnie z ustawą, w ramach dozwolonego użytku:
– „bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego” (art. 23 ust. 1); oznacza to, iż można wykonać pojedynczą kopię fragmentu lub nawet całego dokumentu, ale tylko i wyłącznie na własne potrzeby,
– „zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego” (art. 23 ust. 2),
– „można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej” (art. 34).
Licencje CREATIVE COMMONS
Creative Commons
Creative Commons Polska
Science Commons Scholar’s Copyright Addendum Engine
SHERPA/RoMEO
Cytowanie prac
Użytkownikom wolno: „przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości„(art. 29 Ustawy). Należy pamiętać, że istnieje obowiązek podania nazwiska autora i źródła, które cytujemy.
Osoba, która naruszy ww. zasadę, podlega odpowiedzialności karnej, zgodnie z art. 115.1 Ustawy: „Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3”.
Plagiat
Plagiat zawsze stanowi naruszenie autorskich praw osobistych pojęcie i rodzaje plagiatu. Odwołanie do literatury źródłowej świadczy o wiarygodności pracy. Każdemu cytatowi i powołaniu w tekście powinien towarzyszyć przypis, odsyłający do dokumentu źródłowego, z którego został zaczerpnięty.
Czym jest plagiat
Plagiat to termin używany w literaturze prawniczej i orzecznictwie sądowym na określenie przywłaszczenia autorstwa cudzego utworu, czyli wykorzystania (np. skopiowania, rozpowszechniania) cudzego utworu, całego lub fragmentu, i zaprezentowania jako własny.
Utwór – przedmiot prawa autorskiego.
Odpowiedzialność wykrycia plagiatu – co warto wiedzieć?
Co nie jest plagiatem?
Autoplagiat naukowy – czym jest i jak go uniknąć?
Prawa cytatu.
Umowa o przeniesienie praw autorskich – co powinno się w niej znaleźć?
Przenoszenie praw autorskich z ograniczeniem czasowym.
Umowa licencyjna – najważniejsze informacje.
Poradnik prawo dla autorów: Autor kontra Wydawca.
Jak bronić się przed naruszeniem praw autorskich?
Tłumaczenie według przepisów prawa autorskiego.