Siatki centylowe są narzędziem diagnostycznym, które pozwala na długookresową ocenę zmian określonych parametrów naszego dziecka. Aby wiedzieć, czy nasze dziecko rozwija się harmonijnie, trzeba sprawdzać w określonych odstępach czasowych, czy jest w tym samym lub sąsiednim kanale centylowym co przy poprzednim badaniu.
Konsultacja z pediatrą jest wskazana, jeżeli masa ciała „przeskakuje” kilka centyli w górę lub w dół lub gdy masa ciała i wysokość znajdują się na przeciwnych końcach wykresu (np. wysokość w okolicy 97 centyla, a masa wokół 3 centyla). Lekarz zleci odpowiednie badania w celu sprawdzenia, czy taki stan nie jest związany z zaburzeniami hormonalnymi lub z chorobą, która ma na to wpływ.
Jeżeli krzywa rozwoju indywidualnego dziecka wznosi się systematycznie, świadczy to o proporcjonalnym i harmonijnym rozwoju – przyroście wysokości i masy ciała – i odpowiednim żywieniu – dostarczaniu odpowiedniej dawki energii (kalorii).
Celem wspomnianych projektów było stworzenie siatek centylowych wysokości ciała, masy ciała, wskaźnika masy ciała (BMI) w zależności od wieku oraz masy w zależności od wysokości ciała dla dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat, opracowanych na podstawie aktualnych standardów wzrastania wg WHO (dla wieku 0-3 lata) i ogólnopolskich badań OLAF i OLA (dla wieku 3-18 lat) oraz porównanie wybranych centyli wysokości i masy ciała standardu wzrastania WHO i krajowego układu referencyjnego.
Siatki centylowe dla dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat opracowano z wykorzystaniem danych dwóch ogólnopolskich projektów badawczych: OLAF PL0080 oraz OLA NR13 0002 06, koordynowanych przez Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.
Siatki centylowe dla oceny wzrastania i stanu odżywienia polskich dzieci i młodzieży od urodzenia do 18 roku życia.
Kułaga Zbigniew, Różdżyńska-Świątkowska Agnieszka, Grajda Aneta, Gurzkowska Beata, Wojtyło Małgorzata, Góźdź Magdalena, Świąder-Leśniak Anna, Litwin Mieczysław
Czasopismo: Standardy Medyczne Pediatria 2015 : Vol. 12, Nr 1, s. 119-135 p-ISSN: 2080-5438
„Projekty prowadzone były na terenie całego kraju od listopada 2007 do maja 2012, łącznie przebadano 22 623 osoby, natomiast do analizy zakwalifikowano dane 22 211 osób w wieku 2,5-18,5 lat. Obydwa projekty badawcze uzyskały zgodę Komisji Bioetycznej Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”; na udział każdego dziecka w badaniach uzyskano pisemną zgodę rodzica/opiekuna dziecka, dodatkowo, osoby w wieku powyżej 16 lat udzielały pisemnej zgody. Dobór uczestników badania przeprowadzono w oparciu o losowanie dwustopniowe: w projekcie OLAF, w pierwszym etapie wykorzystano wykazy szkół utworzone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, w projekcie OLA natomiast wykaz umów zawartych z podmiotami leczniczymi na prowadzenie podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) dla wieku 0-6 lat, pobrane z internetowych stron Oddziałów Wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia. Do projektu OLAF wylosowano 416 szkół wszystkich rodzajów, a do projektu OLA 81 podmiotów leczniczych prowadzących POZ na terenie całego kraju.
W drugim etapie wylosowano dzieci w wieku 2,5-6,5 lat spośród wszystkich dzieci zarejestrowanych w danym POZ oraz w wieku 6,5-18,5 lat spośród wszystkich dzieci i młodzieży uczęszczających do wylosowanych szkół.
Udział chłopców i dziewcząt w badanej próbie wynosił odpowiednio 48% i 52%; z obszarów wiejskich pochodziło 40% uczestników badania, a z obszarów miejskich 60%.
Badania antropometryczne zostały przeprowadzone zgodnie z obowiązującą techniką pomiarową Martina-Sallera. Wysokość ciała mierzono stadiometrem SECA 214 z dokładnością do 1 mm, masę ciała mierzono z dokładnością do 50 g przy użyciu wagi elektronicznej Radwag WPT 100/200. Pomiary wykonywano dwukrotnie, w przypadku gdy różnica między pierwszym a drugim pomiarem wynosiła: dla masy ciała 300 g lub więcej; dla wysokości ciała 5 mm lub więcej, wykonywano trzeci pomiar.
GŁÓWNE TEZY
1. Siatki centylowe cech wzrastania służą ocenie rozwoju i stanu odżywienia dziecka.
2. Prezentowane siatki centylowe zostały opracowane na podstawie danych standardu wzrastania WHO dla dzieci w wieku 0-3 lata oraz próby reprezentatywnej dla populacji polskich dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat”.
Informacja o źródle zewnętrznego finansowania:
Projekt badawczy OLAF (PL0080) został zrealizowany dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt badawczy pt. „Wartości referencyjne ciśnienia tętniczego polskich dzieci w wieku przedszkolnym” (N R13 0002 06 – OLA) zrealizowano dzięki wsparciu finansowemu udzielonemu przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.